เมาแผ่นดินไหว: ภาวะที่หลายคนอาจเผชิญหลังเหตุแผ่นดินไหว

แผ่นดินไหวสงบลงแล้ว แต่หลายคนยังรู้สึก “เหมือนพื้นยังสั่น” “หัวยังหมุน” “เวียนศีรษะแม้จะนั่งนิ่งๆ” เหล่านี้คืออาการของภาวะ “เมาแผ่นดินไหว” ที่มักเกิดหลังเผชิญกับแรงสั่นสะเทือนรุนแรง

หลังเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่ส่งผลให้หลายจังหวัดในประเทศไทยรู้สึกถึงแรงสั่นสะเทือน โดยเฉพาะในอาคารสูง หลายคนมีอาการแปลกๆ เหล่านี้ต่อเนื่องหลายวัน บทความนี้จะช่วยให้เข้าใจว่าภาวะนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร มีอาการอย่างไร และเมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์

ภาวะเมาแผ่นดินไหวคืออะไรและเกิดจากสาเหตุใด

ภาวะเมาแผ่นดินไหว (Earthquake Sickness หรือ Post-Earthquake Dizziness Syndrome) คือกลุ่มอาการวิงเวียนที่เกิดขึ้นหลังประสบแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหว ทำให้รู้สึกเหมือนยังคงโคลงเคลงอยู่ แม้ว่าจะไม่มีการสั่นสะเทือนจริง

ชาวญี่ปุ่นเรียกภาวะนี้ว่า “จิชิน-โยอิ” (Jishin-yoi) แปลว่า “เมาแผ่นดินไหว” เนื่องจากญี่ปุ่นประสบภัยแผ่นดินไหวบ่อย จึงมีการศึกษาเกี่ยวกับภาวะนี้อย่างกว้างขวาง

สาเหตุของภาวะเมาแผ่นดินไหว

ภาวะนี้เกิดจากความไม่สอดคล้องกันระหว่างการรับรู้ของระบบต่างๆ ในร่างกาย:

1. ระบบการทรงตัว – ตั้งอยู่ที่หูชั้นใน ทำหน้าที่ควบคุมการทรงตัว การเคลื่อนไหวรุนแรงจากแผ่นดินไหวทำให้ระบบนี้สับสนและเสียสมดุล
2. ความขัดแย้งของประสาทสัมผัส – สมองได้รับข้อมูลขัดแย้งกันระหว่างตาที่มองเห็นสิ่งแวดล้อมอยู่นิ่ง กับระบบการทรงตัวที่ยังรู้สึกว่ามีการเคลื่อนไหว
3. ฮอร์โมนความเครียด – ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความเครียดขณะเกิดแผ่นดินไหว ทำให้ระบบประสาทไวต่อความรู้สึกมากขึ้น ส่งผลให้อาการวิงเวียนรุนแรงขึ้น

ความแตกต่างระหว่างภาวะเมาแผ่นดินไหวและแผ่นดินไหวทิพย์

“แผ่นดินไหวทิพย์” (Earthquake Illusion) คือความรู้สึกว่ากำลังเกิดแผ่นดินไหวทั้งที่ไม่มีแรงสั่นสะเทือนจริง ภาวะนี้เกิดจากปัจจัยทางจิตใจเป็นหลัก เช่น:

• ความวิตกกังวลสูง
• ความเครียดเฉียบพลัน
• ความกลัวว่าจะเกิดแผ่นดินไหวซ้ำ

ภาวะเมาแผ่นดินไหวเกิดจากระบบการทรงตัวที่ผิดปกติ ขณะที่แผ่นดินไหวทิพย์เกิดจากความกลัวและวิตกกังวล

อาการและระยะเวลาของภาวะเมาแผ่นดินไหว

อาการมักเกิดขึ้นทันทีหลังเหตุการณ์หรือภายในไม่กี่ชั่วโมง:

อาการทางร่างกาย

• เวียนศีรษะ มึนงง แม้ขณะนั่งนิ่งๆ
• รู้สึกโคลงเคลงเหมือนอยู่บนเรือ
• ทรงตัวลำบาก เดินไม่ตรง
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ปวดศีรษะ
• เหนื่อยล้าโดยไม่มีสาเหตุชัดเจน
• นอนไม่หลับ หรือหลับๆ ตื่นๆ

อาการทางจิตใจ

• วิตกกังวล
• ตื่นตระหนกง่าย
• กลัวการอยู่ในตึกสูง
• สมาธิสั้น
• หงุดหงิดง่าย

ระยะเวลาของอาการ

ระยะเวลาที่จะมีอาการเมาแผ่นดินไหวแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ส่วนใหญ่แล้วอาการจะค่อยๆ ดีขึ้นเองภายใน 24-48 ชั่วโมงหลังจากร่างกายได้ปรับตัว บางรายอาจมีอาการต่อเนื่องนานถึง 3-7 วัน โดยเฉพาะในผู้ที่อยู่ในอาคารสูงระหว่างเกิดแผ่นดินไหว สำหรับกรณีที่รุนแรง อาการอาจคงอยู่นานถึงหลายสัปดาห์ จากการศึกษาผู้ประสบภัยแผ่นดินไหวครั้งใหญ่พบว่า มากกว่า 40% ยังคงมีความรู้สึกโคลงเคลงเหมือนภาพลวงตาในช่วงหลายสัปดาห์หลังเหตุการณ์

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดอาการรุนแรง

บางคนมีความเสี่ยงที่จะมีอาการรุนแรงและนานกว่าคนทั่วไป:

• ผู้ที่มีประวัติโรควิตกกังวล
• ผู้ที่มีประวัติปวดไมเกรน
• ผู้ที่มีประวัติเมารถหรือเมาเรือง่าย
• ผู้ที่อยู่ในอาคารสูงขณะเกิดแผ่นดินไหว
• ผู้ที่ติดตามข่าวแผ่นดินไหวอย่างต่อเนื่อง

หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 1 สัปดาห์ หรือมีอาการรุนแรงที่รบกวนชีวิตประจำวัน ควรพบแพทย์เพื่อประเมินว่าเป็นเพียงภาวะเมาแผ่นดินไหว หรืออาจมีภาวะอื่น เช่น โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (PTSD)

วิธีบรรเทาอาการและสัญญาณอันตรายที่ควรพบแพทย์

การจัดการกับภาวะเมาแผ่นดินไหวสามารถทำได้ด้วยวิธีง่ายๆ ที่บ้าน แต่หากมีสัญญาณอันตรายควรรีบพบแพทย์ทันที

วิธีบรรเทาอาการเบื้องต้น

การดูแลตนเองด้วยวิธีต่อไปนี้จะช่วยบรรเทาอาการเมาแผ่นดินไหวได้:

ฝึกหายใจลึกๆ – สูดหายใจเข้า-ออกลึกๆ ช้าๆ เหมือนการทำสมาธิ จะช่วยให้ผ่อนคลายและระบบการทรงตัวค่อยๆ กลับมาทำงานปกติ

พักสายตา – หลีกเลี่ยงการจ้องหน้าจอนานๆ และการไถฟีดข่าว เพราะการเคลื่อนไหวของภาพจะกระตุ้นอาการเวียนหัว ควรมองไปที่จุดไกลๆ หรือวิวธรรมชาติที่สบายตา

ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ – หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และคาเฟอีน เพราะจะกระตุ้นอาการวิงเวียนได้

พักผ่อนให้เพียงพอ – นอนราบลงในสถานที่เงียบสงบ จะช่วยให้ระบบการทรงตัวกลับสู่ภาวะปกติได้เร็วขึ้น

พูดคุยกับผู้อื่น – แลกเปลี่ยนประสบการณ์กับคนที่มีอาการคล้ายกัน จะช่วยลดความกังวลและทำให้รู้สึกว่าไม่ได้เผชิญกับปัญหานี้คนเดียว

ยาบรรเทาอาการ – หากจำเป็น ยาแก้เมารถ เช่น ไดเมนไฮดริเนต (Dimenhydrinate) อาจช่วยบรรเทาอาการวิงเวียนได้ แต่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

เมาแผ่นดินไหว: สัญญาณอันตรายที่ควรพบแพทย์ทันที

หากมีอาการต่อไปนี้ ควรรีบพบแพทย์โดยไม่รอให้ครบ 1 สัปดาห์:

• เวียนศีรษะรุนแรง หรือรู้สึกเหมือนจะเป็นลม
• คลื่นไส้ อาเจียนซ้ำๆ หรือรับประทานอาหารไม่ได้
• เดินไม่ตรง ทรงตัวลำบาก หรือมีปัญหาในการเคลื่อนไหว
• ปวดศีรษะรุนแรง หรือมีอาการปวดศีรษะที่ไม่เคยเป็นมาก่อน
• ตามัว เห็นภาพซ้อน หรือการมองเห็นผิดปกติ
• หูอื้อ หรือมีเสียงดังในหูตลอดเวลา
• อ่อนแรงที่แขน ขา หรือมีอาการชาที่ใบหน้า
• พูดไม่ชัด สับสน หรือมีปัญหาในการสื่อสาร

อาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของโรคร้ายแรงที่ต้องการการวินิจฉัยและรักษาอย่างเร่งด่วน

การฟื้นฟูอาการ เมาแผ่นดินไหว ด้วยโปรแกรม IV Stress Balance ที่ S’RENE by SLC

การฟื้นฟูร่างกายและจิตใจหลังจากประสบภาวะเมาแผ่นดินไหวมีความสำคัญอย่างยิ่ง โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่มีอาการต่อเนื่องหรือไม่สามารถกลับสู่ภาวะปกติได้ด้วยการดูแลตนเองเบื้องต้น

การจัดการความเครียดและความวิตกกังวลระยะยาว

ความเครียดและความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นหลังประสบภัยแผ่นดินไหวอาจกระทบต่อคุณภาพชีวิตโดยรวม การจัดการความเครียดอย่างเหมาะสมจึงมีความสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นการฝึกเทคนิคผ่อนคลาย การพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญ หรือการรับการบำบัดทางการแพทย์

ในปัจจุบัน มีโปรแกรมที่ช่วยฟื้นฟูและสนับสนุนการทำงานของระบบประสาทหลังเหตุการณ์ตึงเครียด เช่น โปรแกรม IV Stress Balance ที่ S’RENE by SLC ออกแบบมาเพื่อปรับสมดุลและผ่อนคลายระบบประสาท

ประโยชน์ของโปรแกรม IV Stress Balance

โปรแกรม IV Stress Balance ช่วยฟื้นฟูร่างกายและจิตใจหลังเผชิญกับความเครียดสูง โดยมีประโยชน์ดังนี้:

• ช่วยปรับสมดุลระบบประสาทให้กลับมาทำงานได้อย่างปกติ
• ลดความวิตกกังวลที่เกิดจากภาวะเมาแผ่นดินไหว
• ช่วยฟื้นฟูระบบการทรงตัวให้กลับมาทำงานได้ดี
• เสริมสร้างภูมิคุ้มกันที่อาจอ่อนแอลงจากความเครียด
• ช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของการฟื้นฟู

เมื่อร่างกายได้รับสารอาหารที่จำเป็นอย่างครบถ้วน จะฟื้นตัวจากภาวะเมาแผ่นดินไหวได้เร็วขึ้น และช่วยป้องกันไม่ให้เกิดภาวะเครียดเรื้อรังในระยะยาว

สรุป:เมาแผ่นดินไหว ทำอย่างไรดั

ภาวะเมาแผ่นดินไหวเป็นกลุ่มอาการที่พบได้บ่อยหลังจากเผชิญกับแรงสั่นสะเทือนรุนแรง เกิดจากความผิดปกติในระบบการทรงตัวและการปรับตัวของร่างกายต่อสถานการณ์เครียด ส่วนใหญ่อาการจะดีขึ้นเองภายในไม่กี่วัน แต่บางรายอาจมีอาการนานกว่านั้น

การบรรเทาอาการเบื้องต้นทำได้ด้วยการพักผ่อน ฝึกหายใจ และหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น แต่หากมีอาการรุนแรงหรือไม่ดีขึ้นภายใน 1 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์ทันที

นอกจากนี้ ยังมีทางเลือกในการฟื้นฟูร่างกายและจิตใจด้วยโปรแกรมเฉพาะทางอย่าง IV Stress Balance ที่ช่วยปรับสมดุลและผ่อนคลายระบบประสาท

หากคุณมีอาการเมาแผ่นดินไหวและต้องการคำปรึกษาหรือความช่วยเหลือ สามารถติดต่อ S’RENE by SLC ได้ที่:

LINE: @SRENEbySLC 

หรือคลิก https://bit.ly/3IlXtvw

*ดำเนินการภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น
**เฉพาะสาขาที่ร่วมรายการ