ในยุคที่ผู้หญิงเริ่มตื่นตัวเรื่องการดูแลสุขภาพมากขึ้น คำว่า PCOS หรือ Polycystic Ovary Syndrome กลับกลายเป็นคำที่ถูกพูดถึงกันอย่างแพร่หลาย แต่มีใครรู้บ้างว่า PCOS คืออะไร? และทำไมมันถึงกลายเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้หญิงปัจจุบัน?

PCOS ไม่ใช่แค่เรื่องของการมีประจำเดือนที่ผิดปกติหรือการเป็นโรคของรังไข่เพียงอย่างเดียว แต่มันมีผลต่อสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจของผู้หญิงในหลาย ๆ ด้าน เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ ส่งผลกระทบต่อระบบฮอร์โมน ทำให้เกิดความผิดปกติของรอบเดือน ระดับฮอร์โมนเพศชายสูงขึ้น และอาจมีถุงน้ำเล็ก ๆ จำนวนมากในรังไข่ ภาวะนี้ไม่เพียงแต่ส่งผลต่อสุขภาพด้านการเจริญพันธุ์เท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องกับปัญหาสุขภาพอื่นๆ ในระยะยาวอีกด้วย

ถ้าอยากรู้ว่า PCOS เป็นอย่างไร ทำไมผู้หญิงยุคนี้ถึงต้องระวัง และจะดูแลตัวเองยังไงได้บ้าง บทความนี้ S’RENE by SLC จะพาทุกคนไปไขทุกข้อสงสัยกัน เพื่อให้คุณสามารถสังเกตอาการ รับมือ และได้รับการรักษาที่เหมาะสม

 

PCOS คืออะไร? ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบที่ผู้หญิงปัจจุบันเป็นกันเยอะ!

ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หรือเรียกกันสั้น ๆ ว่า PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากความไม่สมดุลของฮอร์โมนในร่างกายผู้หญิง ทำให้รังไข่ผลิตฮอร์โมนแอนโดรเจน (ฮอร์โมนเพศชาย) มากเกินไป ส่งผลให้เกิดความผิดปกติในการตกไข่ ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือไม่มีประจำเดือน นอกจากนี้ยังเกิดการสะสมของ ถุงน้ำ หรือ ซีสต์ บนรังไข่ รังไข่ อาจมีถุงน้ำเล็กๆ (Follicles) จำนวนมาก ซึ่งภายในมีไข่ที่ไม่เจริญเติบโตเต็มที่ รวมถึงการเพิ่มขึ้นของฮอร์โมนเพศชาย, และปัญหาอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์และสุขภาพโดยรวม

อาการของภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

อาการของภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ มีความหลากหลายในแต่ละบุคคล และความรุนแรงของอาการก็แตกต่างกันไป โดยอาการที่พบบ่อย ได้แก่

• รอบเดือนผิดปกติ: ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ มาน้อย มามาก หรือไม่มีประจำเดือน
• มีลักษณะของฮอร์โมนเพศชายสูง:
  • สิว: มักเป็นสิวอักเสบ บริเวณใบหน้า หน้าอก หรือหลัง
  • ขนดก: มีขนขึ้นมากผิดปกติในบริเวณที่ไม่ควรมี เช่น ใบหน้า คาง หน้าอก ท้อง หรือหลัง
  • ผมร่วง: ผมบางลง โดยเฉพาะบริเวณกลางศีรษะคล้ายผู้ชาย
• มีถุงน้ำในรังไข่หลายใบ: ตรวจพบจากการอัลตราซาวด์รังไข่
• น้ำหนักเกินหรืออ้วน: โดยเฉพาะบริเวณหน้าท้อง และอาจมีภาวะดื้อต่ออินซูลิน
• ผิวหนังคล้ำ: เกิดรอยคล้ำตามข้อพับ คอ หรือใต้ราวนม (Acanthosis nigricans)
• มีบุตรยาก: เนื่องจากความผิดปกติของการตกไข่
• ปวดท้องน้อย: อาจมีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง

 

สาเหตุของภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ เป็นปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ แม้จะยังไม่สามารถระบุสาเหตุที่แน่ชัดได้ แต่มีปัจจัยหลายด้านที่เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะนี้ ดังนี้

1. ความไม่สมดุลของฮอร์โมน

ผู้หญิงที่มี ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ มักมีระดับ ฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) สูงกว่าปกติ ส่งผลให้การทำงานของรังไข่ผิดปกติ และอาจก่อให้เกิดอาการ เช่น

• ขนดกผิดปกติ
• สิวเรื้อรัง
• ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ

2. ภาวะดื้อต่ออินซูลิน

ร่างกายของผู้หญิงที่มีภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบมักตอบสนองต่อ อินซูลินได้ไม่ดี ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น และอินซูลินที่มากเกินไปจะกระตุ้นให้รังไข่ผลิตแอนโดรเจนเพิ่มขึ้นอีก จึงเป็นการซ้ำเติมอาการให้แย่ลง

3. พันธุกรรม

หากมี คนในครอบครัวเคยเป็น PCOS เช่น แม่หรือพี่สาว ก็มีแนวโน้มที่ผู้หญิงในครอบครัวเดียวกันจะเป็นด้วย เพราะมีพันธุกรรมบางชนิดที่เกี่ยวข้องกับความไม่สมดุลของฮอร์โมนและระบบเมตาบอลิซึม

4. การอักเสบเรื้อรัง

ผู้หญิงที่มีระดับ การอักเสบภายในร่างกายสูง อย่างต่อเนื่อง (แม้ไม่มีอาการชัดเจน) อาจมีความเสี่ยงต่อการเกิด PCOS เพราะการอักเสบสามารถกระตุ้นให้รังไข่สร้างฮอร์โมนเพศชายมากขึ้น

5. อาหาร และพฤติกรรมการใช้ชีวิต 

แม้ว่าสาเหตุหลักของ ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ จะมาจากฮอร์โมนและพันธุกรรม แต่ พฤติกรรมการกิน และไลฟ์สไตล์ ก็มีผลโดยตรงต่อความสมดุลของฮอร์โมน และความรุนแรงของอาการ ดังนี้

• กินหวาน กินแป้งมากเกินไป: ขนม น้ำหวาน เบเกอรี่ ข้าวขัดสี และอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูง จะทำให้น้ำตาลในเลือดพุ่งเร็ว จนทำให้กระตุ้นการหลั่งอินซูลินมากเกินไป ส่งผลให้ฮอร์โมนเพศชายเพิ่มขึ้น จนอาการ PCOS แย่ลง
• พฤติกรรมการกินไม่สม่ำเสมอ: กินเร่งรีบ หรืออดอาหารนาน แล้วกินเยอะในมื้อเดียว ทำให้ระดับน้ำตาลและอินซูลินขึ้น ๆ ลง ๆส่งผลให้ระบบฮอร์โมนรวน และดื้อต่ออินซูลินมากขึ้น
• ขาดการออกกำลังกาย: การไม่ขยับร่างกาย ทำให้อัตราการเผาผลาญลดลง เสี่ยงอ้วนลงพุง อีกทั้งไขมันหน้าท้องที่มากขึ้นเกี่ยวข้องกับภาวะดื้อต่ออินซูลิน และทำให้รังไข่สร้างฮอร์โมนเพศชายมากขึ้น
• เครียด พักผ่อนไม่เพียงพอ: ความเครียดและการนอนดึกกระตุ้นฮอร์โมนคอร์ติซอล ซึ่งอาจรบกวนฮอร์โมนเพศหญิง

 

การวินิจฉัยภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

การวินิจฉัย ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ มักจะทำโดยแพทย์จากการประเมินอาการ ซักประวัติการมีประจำเดือน ตรวจร่างกาย และอาจมีการตรวจเพิ่มเติม ดังนี้:

• การตรวจภายใน: เพื่อตรวจดูความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธุ์
• การตรวจเลือด: เพื่อวัดระดับฮอร์โมนต่างๆ เช่น ฮอร์โมนเพศชาย ฮอร์โมนอินซูลิน และระดับน้ำตาลในเลือด
• การอัลตราซาวด์รังไข่: เพื่อดูขนาดและลักษณะของรังไข่ รวมถึงการมีถุงน้ำจำนวนมาก

โดยทั่วไป แพทย์จะวินิจฉัย ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ หากผู้ป่วยมีอาการเข้าเกณฑ์อย่างน้อย 2 ใน 3 ข้อต่อไปนี้ (เกณฑ์ Rotterdam)

1. รอบเดือนผิดปกติ หรือไม่มีการตกไข่
2. มีลักษณะของฮอร์โมนเพศชายสูง (จากการตรวจร่างกาย หรือผลเลือด)
3. ตรวจพบถุงน้ำในรังไข่อย่างน้อย 12 ใบ ขนาด 2-9 มิลลิเมตร หรือมีปริมาตรรังไข่มากกว่า 10 ลูกบาศก์เซนติเมตร จากการอัลตราซาวด์

 

PCOS กับการมีบุตร ความยากในการตั้งครรภ์

หนึ่งในผลกระทบที่พบได้บ่อยจาก ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ คือการ ตั้งครรภ์ยาก เนื่องจากมักจะมีปัญหาการตกไข่ไม่สม่ำเสมอ หรืออาจไม่ตกไข่เลย ทำให้การตั้งครรภ์ยากขึ้น

หากคุณกำลังพยายามตั้งครรภ์และมีอาการของ PCOS เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือมีปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับฮอร์โมน ควรพบแพทย์เพื่อรับคำปรึกษาและการรักษาที่เหมาะสม เช่น การใช้ยาควบคุมฮอร์โมน หรือการรักษาด้วยการกระตุ้นการตกไข่

 

วิธีการรักษาและดูแลตัวเองกับภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

สำหรับการรักษา ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ แน่นอนว่าอันดับแรกต้องไปพบแพทย์ เพื่อตรวจเช็กอาการ ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ โดยจะมุ่งเน้นไปที่การจัดการอาการและลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว ซึ่งวิธีการรักษาจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ขึ้นอยู่กับอาการและความต้องการของผู้ป่วย อีกทั้งการจัดการและบรรเทาอาการ สามารถทำได้หลายวิธี เพื่อปรับสมดุลของฮอร์โมนและช่วยให้คุณผู้หญิงที่เป็นโรคนี้กลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น โดยมีแนวทางการรักษา ป้องกัน และการดูแลหลัก ๆ ดังนี้

1. การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต

• การควบคุมน้ำหนัก: หากมีน้ำหนักเกินหรืออ้วน การลดน้ำหนักเพียงเล็กน้อย (5-10%) สามารถช่วยปรับปรุงรอบเดือน ลดระดับฮอร์โมนเพศชาย และเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ได้
• การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์: การเลือกทานอาหารที่มี ไฟเบอร์สูง และ คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน เช่น ข้าวกล้อง, ผัก, และผลไม้ รวมถึงโปรตีนไม่ติดมัน และจำกัดอาหารแปรรูป น้ำตาล และไขมันอิ่มตัวจะช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและอินซูลิน
• การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ: ช่วยควบคุมน้ำหนัก ปรับปรุงการทำงานของอินซูลิน และลดความเครียด

2. การใช้ยาเข้าช่วย

• ยาควบคุมฮอร์โมน: ผู้หญิงที่มี ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ อาจได้รับการแนะนำให้ใช้ ยาคุมกำเนิด เพื่อช่วยปรับระดับฮอร์โมนที่ไม่สมดุล โดยยาคุมกำเนิดสามารถช่วยให้ประจำเดือนมาปกติ ลดการเกิดสิวและขนดกได้
• ยาเมตฟอร์มิน (Metformin): เป็นยาที่ใช้รักษาโรคเบาหวาน แต่สามารถช่วยปรับปรุงการทำงานของอินซูลิน ลดระดับน้ำตาลในเลือด และอาจช่วยให้รอบเดือนมาปกติขึ้น
• ยาต้านฮอร์โมนเพศชาย (Anti-androgens): ช่วยลดอาการสิวและขนดก
• ยาเหนี่ยวนำการตกไข่: สำหรับผู้ที่ต้องการมีบุตร เช่น คลอมีฟีน (Clomiphene) หรือเลโทรโซล (Letrozole)

3. การรักษาภาวะมีบุตรยาก

หากไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ด้วยวิธีธรรมชาติ อาจพิจารณาการรักษาด้วยวิธีอื่นๆ เช่น การฉีดเชื้อผสมเทียม (IUI) หรือการทำเด็กหลอดแก้ว (IVF)

4. การรักษาอาการเฉพาะ

• การรักษาสิว: ใช้ยาทา หรือยารับประทานตามคำแนะนำของแพทย์ผิวหนัง
• การกำจัดขน: มีหลายวิธี เช่น การแว็กซ์ การถอน การใช้ครีมกำจัดขน หรือการเลเซอร์

5. การดูแลสุขภาพจิต

การจัดการกับ ความเครียด เป็นสิ่งสำคัญในการจัดการกับภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ โดยการทำ สมาธิ หรือการออกกำลังกายที่ช่วยให้ผ่อนคลาย เช่น โยคะ จะช่วยให้คุณสามารถลดความเครียดและปรับสมดุลฮอร์โมนในร่างกายได้

6. การตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ

เนื่องจาก ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ มีความเสี่ยงที่จะพัฒนาไปเป็น โรคเบาหวาน หรือ โรคหัวใจ ผู้หญิงที่เป็นควรได้รับการตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ เพื่อเฝ้าระวังความเสี่ยงเหล่านี้ ไม่ว่าจะตรวจสุขภาพประจำปี ตรวจสุขภาพเชิงลึก และ ตรวจสุขภาพฮอร์โมน เพื่อวางแผนการดูแลตัวเอง

7. รีบพบแพทย์ หากสงสัยว่าเป็น PCOS?

ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ อาจเริ่มต้นด้วยอาการเพียงเล็กน้อย แต่หากปล่อยไว้นานโดยไม่ตรวจหรือดูแล อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพในระยะยาวได้ เช่น ภาวะมีบุตรยาก เบาหวาน หรือความผิดปกติของหัวใจและหลอดเลือด

หากมีอาการเหล่านี้ ควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย:

• ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือหายไปนานเกิน 3 เดือน
• มีขนขึ้นตามใบหน้า หน้าอก หรือส่วนที่ไม่ควรมีขนมากผิดปกติ
• เป็นสิวเรื้อรัง หรือสิวฮอร์โมนที่รักษาไม่หาย
• น้ำหนักเพิ่มง่าย ลดน้ำหนักยาก โดยเฉพาะไขมันสะสมบริเวณหน้าท้อง
• มีปัญหาเรื่องภาวะเจริญพันธุ์ พยายามมีบุตรแล้วไม่สำเร็จ
• รู้สึกอ่อนเพลียง่าย หรือมีภาวะดื้อต่ออินซูลิน

การพบแพทย์เร็ว จะช่วยให้ควบคุมอาการได้ง่ายขึ้น และลดความเสี่ยงต่อโรคร้ายแรงในอนาคต หากรู้สึกว่า “ร่างกายไม่เหมือนเดิม” อย่าปล่อยไว้ ควรปรึกษาแพทย์โดยด่วน

 

คำแนะนำสำหรับผู้ที่เป็นภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ

• ปรึกษาแพทย์: หากคุณสงสัยว่าตัวเองมีอาการของ ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม
• ดูแลสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ: การควบคุมน้ำหนัก การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และการออกกำลังกายเป็นสิ่งสำคัญในการจัดการกับ ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบในระยะยาว
• ติดตามการรักษา: ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด และเข้ารับการตรวจติดตามตามนัดหมาย
• จัดการความเครียด: ความเครียดอาจทำให้อาการแย่ลง การฝึกเทคนิคการผ่อนคลาย เช่น โยคะ หรือการทำสมาธิ อาจช่วยได้
• เข้าร่วมกลุ่มสนับสนุน: การพูดคุยกับผู้ที่มีประสบการณ์เดียวกันอาจช่วยให้คุณรู้สึกได้รับการสนับสนุนและมีกำลังใจมากขึ้น

 

บทสรุป PCOS ภาวะที่ผู้หญิงไม่ควรมองข้าม

PCOS หรือ ภาวะรังไข่หลายใบ เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้หญิงยุคนี้ โดยมีผลต่อการทำงานของรังไข่และฮอร์โมนที่สำคัญในร่างกาย ส่งผลให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น การมีประจำเดือนไม่ปกติ, การมีบุตรยาก, การเพิ่มน้ำหนัก และการเกิดสิวหรือขนดก ซึ่งส่งผลกระทบต่อระบบฮอร์โมนและสุขภาพโดยรวม การทำความเข้าใจเกี่ยวกับอาการ สาเหตุ และวิธีการรักษาเป็นสิ่งสำคัญในการจัดการกับภาวะนี้ การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต การใช้ยา และการรักษาภาวะมีบุตรยาก (หากต้องการ) เป็นแนวทางการรักษาหลักที่ช่วยให้ผู้หญิงที่เป็น ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ สามารถมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้ 

และที่สำคัญหากคุณมีข้อสงสัยหรือกังวลเกี่ยวกับ ภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำและการรักษาที่เหมาะสม รวมถึงหมั่นตรวจสุขภาพ และ ตรวจสุขภาพฮอร์โมน เพื่อให้วางแผนการดูแลสุขภาพได้มีประสิทธิภาพสามารถช่วยให้คุณมีชีวิตที่ดีและมีสุขภาพที่แข็งแรงในระยะยาว

S’RENE by SLC พร้อมให้คำแนะนำและดูแลคุณในทุกจังหวะสุขภาพ โดยเฉพาะเรื่องสุขภาพเพศและฮอร์โมน โดยแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์ป้องกัน เพื่อตอบสนองทุกความต้องการในการดูแลสุขภาพอย่างถูกต้อง สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม หรือจองคิวได้ทุกสาขา

▪️ สาขา ทองหล่อ ชั้น 4 – โทร 064 184 5237

▪️ สาขา ชาน แจ้งวัฒนะ 14 ชั้น 2 – โทร  099 807 7261

▪️ สาขา พาราไดซ์ พาร์ค ชั้น 3 – โทร  081 249 7055

▪️ สาขา เซ็นทรัลลาดพร้าว ชั้น 6 – โทร 080 245 7669

▪️ สาขา สยาม  – โทร 064 139 6390 และ 081-249-6392