ต่อมหมวกไตล้า VS ภาวะหมดไฟ: เมื่อร่างกายและจิตใจส่งสัญญาณเตือน

เคยสงสัยไหมว่าทำไมหลายคนถึงรู้สึก “เหนื่อยไม่หาย พักเท่าไหร่ก็ไม่ดีขึ้น” แม้จะนอนครบ 8 ชั่วโมงทุกคืน? ทำไมบางคนถึงกลายเป็นคนหงุดหงิดง่าย ขาดความกระตือรือร้น และเริ่มรู้สึกว่างานที่เคยรักกลับกลายเป็นภาระ? นี่อาจเป็นสัญญาณเตือนของ ภาวะ ต่อมหมวกไตล้า และ ภาวะหมดไฟ ที่กำลังคุกคามสุขภาพคุณอย่างเงียบๆ

ภาวะหมดไฟ VS ต่อมหมวกไตล้า : เข้าใจความแตกต่าง

ภาวะหมดไฟ (Burnout) คือภาวะที่จิตใจและอารมณ์ถูกใช้งานหนักเกินไปจนเกิดความเหนื่อยล้าทางอารมณ์ ส่งผลให้:

• รู้สึกหมดพลังทางอารมณ์ เบื่อหน่าย ไม่มีความสุขกับสิ่งที่เคยชอบ
• มีทัศนคติด้านลบต่องานและชีวิต มองไม่เห็นคุณค่าในสิ่งที่ทำ
• ประสิทธิภาพการทำงานลดลง รู้สึกว่าตัวเองไร้ความสามารถ

ภาวะต่อมหมวกไตล้า เป็นภาวะทางร่างกายที่เกิดเมื่อต่อมหมวกไตถูกกระตุ้นให้ทำงานหนักเป็นเวลานาน จนไม่สามารถผลิตฮอร์โมนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้:

• รู้สึกอ่อนเพลียทางกายอย่างมาก แม้จะพักผ่อนเต็มที่
• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เจ็บป่วยง่าย หายช้า
• เกิดความผันผวนของระดับน้ำตาลในเลือด หิวของหวาน อยากทานของเค็ม
• นอนไม่หลับ หรือนอนไม่สนิท หรือตื่นเช้ามากผิดปกติ

แม้ว่าทั้งสองภาวะจะแตกต่างกัน แต่มักจะเกิดควบคู่กันและส่งผลซึ่งกันและกัน เพราะจิตใจและร่างกายเชื่อมโยงกันอย่างแยกไม่ออก ความเครียดทางจิตใจส่งผลถึงการทำงานของต่อมหมวกไต ในขณะที่ความผิดปกติของฮอร์โมนก็ส่งผลต่ออารมณ์และสภาพจิตใจเช่นกัน

สัญญาณเตือนต่อมหมวกไตล้าที่มักถูกมองข้าม

สัญญาณทางร่างกาย

• ตื่นนอนแล้วยังรู้สึกเหนื่อย ไม่สดชื่น
• มีพลังงานต่ำตลอดวัน โดยเฉพาะช่วงบ่าย
• หิวของหวานหรือเค็มจัดผิดปกติ
• เวียนศีรษะเมื่อลุกนั่งเร็วๆ
• ภูมิแพ้หรือปัญหาผิวหนังกำเริบ
• น้ำหนักเพิ่มขึ้นโดยไม่ได้เปลี่ยนพฤติกรรมการกิน

สัญญาณทางจิตใจ

• รู้สึกแยกตัวจากสิ่งรอบข้างและผู้คน
• ขาดแรงจูงใจในการทำสิ่งต่างๆ แม้งานอดิเรก
• รู้สึกว่างเปล่า ไร้ความหมาย หรือสิ้นหวัง
• วิตกกังวลโดยไม่มีสาเหตุชัดเจน
• นอนไม่หลับทั้งที่รู้สึกเหนื่อยมาก

สัญญาณทางพฤติกรรม

• พึ่งพากาแฟหรือเครื่องดื่มชูกำลังมากขึ้นเรื่อยๆ
• หงุดหงิดกับเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ที่ปกติไม่เคยรู้สึก
• สมาธิสั้นลง จดจ่อกับงานได้ยากขึ้น
• เลื่อนนัดหรือหลีกเลี่ยงกิจกรรมทางสังคม
• ผลงานหรือประสิทธิภาพในการทำงานลดลง

หากพบสัญญาณเหล่านี้ 4-5 ข้อขึ้นไป และอาการเป็นต่อเนื่องเกิน 2 สัปดาห์ คุณอาจกำลังเผชิญกับภาวะต่อมหมวกไตล้าหรือภาวะหมดไฟ

เหตุใดคนทำงานยุคใหม่จึงเสี่ยง

คนทำงานในปัจจุบันต้องเผชิญกับปัจจัยเสี่ยงหลายประการที่ทำให้โอกาสเกิดภาวะต่อมหมวกไตล้าและภาวะหมดไฟสูงขึ้น:

• วัฒนธรรมการทำงานแบบ “Always On” – การเชื่อมต่อตลอดเวลาผ่านสมาร์ทโฟนและอินเทอร์เน็ต ทำให้หลายคนทำงานแม้นอกเวลางาน ตอบอีเมลและแชทตลอดเวลา จนร่างกายไม่ได้พักจริงๆ
• การแข่งขันที่สูงขึ้น – สภาพเศรษฐกิจและการแข่งขันในตลาดงานทำให้หลายคนต้องทำงานหนักขึ้น ทำงานล่วงเวลา หรือรับงานพิเศษเพิ่ม
• เส้นแบ่งระหว่างงานกับชีวิตส่วนตัวเลือนลาง – โดยเฉพาะในยุค Work From Home ทำให้หลายคนทำงานมากขึ้นโดยไม่รู้ตัว และไม่มีเวลาพักผ่อนอย่างแท้จริง
• ความเร่งรีบของสังคมเมือง – ชีวิตที่เร่งรีบ การจราจรติดขัด มลภาวะ และค่าครองชีพสูง ล้วนเพิ่มความเครียดพื้นฐานในชีวิตประจำวัน

กลไกความเชื่อมโยงระหว่าง ความเครียด กับ ต่อมหมวกไต

ต่อมหมวกไตเป็นต่อมไร้ท่อขนาดเล็กที่อยู่เหนือไตทั้งสองข้าง มีหน้าที่ผลิตฮอร์โมนสำคัญหลายชนิด โดยเฉพาะฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับความเครียด:

1. คอร์ติซอล (Cortisol) – ฮอร์โมนความเครียดหลักที่ช่วยให้ร่างกายรับมือกับภาวะฉุกเฉิน ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด และระบบภูมิคุ้มกัน
2. ดีเอชอีเอ (DHEA) – ฮอร์โมนที่ช่วยสร้างสมดุลกับคอร์ติซอล มีคุณสมบัติต้านความเครียดและช่วยฟื้นฟูร่างกาย

เมื่อเราเครียดเป็นเวลานาน ต่อมหมวกไตจะหลั่งคอร์ติซอลอย่างต่อเนื่อง จนกระทั่งเริ่มล้าและไม่สามารถผลิตฮอร์โมนได้อย่างสมดุล ส่งผลให้เกิดความผิดปกติของระบบต่างๆ:

• ระบบเผาผลาญช้าลง ทำให้น้ำหนักเพิ่มง่าย
• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เจ็บป่วยง่าย อักเสบเรื้อรัง
• การหลับ-ตื่นผิดปกติ เพราะฮอร์โมนที่ควบคุมวงจรการนอนแปรปรวน
• อารมณ์ไม่คงที่ เพราะฮอร์โมนมีผลต่อสารสื่อประสาทในสมอง

เมื่อร่างกายอ่อนแอจากภาวะต่อมหมวกไตล้า จิตใจก็ยิ่งรับมือกับความเครียดได้ยากขึ้น เกิดเป็นวงจรอุบาทว์ที่ทำให้ทั้งร่างกายและจิตใจยิ่งทรุดลงเรื่อยๆ

วิธีฟื้นฟูแบบองค์รวม: กาย-ใจ-จิตวิญญาณ

การแก้ไขภาวะต่อมหมวกไตล้าและภาวะหมดไฟต้องอาศัยการดูแลแบบองค์รวม เพราะปัญหาเกิดขึ้นทั้งกายและใจ:

ฟื้นฟูร่างกาย

• ปรับตารางการนอน – นอนก่อน 22.00 น. ตื่นเวลาเดียวกันทุกวัน งดใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน 1-2 ชั่วโมง
• ทานอาหารที่สนับสนุนต่อมหมวกไต – ลดน้ำตาลและอาหารแปรรูป เพิ่มโปรตีนคุณภาพดี ผักใบเขียว อะโวคาโด ถั่ว และเครื่องเทศอย่างขมิ้น
• ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม – หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหนักเกินไป เน้นการเดิน โยคะ หรือไทเก็ก ที่ช่วยลดความเครียดไปพร้อมกัน
• รับประทานอาหารเล็กๆ บ่อยๆ – ช่วยรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ ไม่ให้ต่อมหมวกไตต้องทำงานหนัก

ฟื้นฟูจิตใจ

• ฝึกเทคนิคลดความเครียด – การหายใจลึกๆ ช้าๆ การทำสมาธิ 10-15 นาทีทุกวัน
• ลดการเสพข่าวและโซเชียลมีเดีย – กำหนดเวลาการใช้สมาร์ทโฟนและอินเทอร์เน็ต
• หากิจกรรมที่ทำแล้วมีความสุข – เช่น งานอดิเรก การทำกิจกรรมกลางแจ้ง พบปะเพื่อนฝูง
• ฝึกกำหนดขอบเขตการทำงาน – เรียนรู้ที่จะปฏิเสธงานเกินกำลัง ตั้งเวลาเลิกงานที่ชัดเจน

ฟื้นฟูจิตวิญญาณ

• หาความหมายในงานที่ทำ – เชื่อมโยงงานกับคุณค่าและเป้าหมายชีวิตที่สำคัญ
• ตั้งเป้าหมายที่สมดุล – ไม่มุ่งเน้นแต่ความสำเร็จในงาน แต่ให้ความสำคัญกับสุขภาพและความสัมพันธ์
• ฝึกการปล่อยวาง – ยอมรับว่าบางสิ่งอยู่นอกเหนือการควบคุมของเรา
• สร้างความสัมพันธ์ที่มีคุณภาพ – พัฒนาการเชื่อมโยงกับครอบครัว เพื่อน หรือชุมชน

หมดไฟเท่าไรควรขอความช่วยเหลือจากแพทย์

แม้การปรับวิถีชีวิตจะช่วยได้มาก แต่หากมีอาการต่อไปนี้ ควรปรึกษาแพทย์:

• อาการไม่ดีขึ้นหรือแย่ลงแม้ปรับเปลี่ยนการใช้ชีวิตแล้ว
• มีความคิดท้อแท้สิ้นหวังรุนแรง หรือคิดทำร้ายตัวเอง
• มีอาการทางกายรุนแรง เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ น้ำหนักลดอย่างรวดเร็ว
• มีโรคประจำตัวที่อาจส่งผลต่ออาการ

โดยการตรวจวัดระดับฮอร์โมนความเครียดจะช่วยให้การวินิจฉัยและการรักษามีความแม่นยำมากขึ้น โดยแพทย์อาจตรวจวัด:

• ระดับคอร์ติซอลในเลือดหรือน้ำลาย
• ระดับดีเอชอีเอ
• ความสัมพันธ์ระหว่างฮอร์โมนทั้งสอง

บริการที่ S’RENE by SLC ที่ตอบโจทย์ชีวิตคนเมือง

ที่ S’RENE by SLC มีบริการตรวจและฟื้นฟูสำหรับผู้มีภาวะต่อมหมวกไตล้า:

• โปรแกรมตรวจสุขภาพเชิงป้องกัน Preventive Check Up ตรวจวัดค่าพื้นฐานสำคัญ 16 รายการ เพื่อประเมินการทำงานของอวัยวะสำคัญ
• โปรแกรมตรวจ Stress Hormone ตรวจวัดระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลและดีเอชอีเอ เพื่อประเมินภาวะความเครียดและการทำงานของต่อมหมวกไต

แพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์ป้องกันพร้อมวิเคราะห์ผลตรวจร่วมกับอาการและประวัติสุขภาพ เพื่อวางแผนการฟื้นฟูที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล ตั้งแต่การปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต โภชนาการเฉพาะบุคคล ไปจนถึงการฟื้นฟูสมดุลฮอร์โมนด้วยวิธีธรรมชาติ

การดูแลเชิงป้องกันและแก้ไขตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้ทั้งร่างกายและจิตใจกลับมาแข็งแรง มีพลังงานเต็มเปี่ยม และสามารถใช้ชีวิตอย่างมีความสุขและสมดุลได้อีกครั้ง

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมและนัดหมายปรึกษาแพทย์ได้ที่:

• สาขาทองหล่อ ชั้น 4 – โทร 064 184 5237

• สาขาชาน แจ้งวัฒนะ 14 ชั้น 2 – โทร 099 807 7261

• สาขาพาราไดซ์ พาร์ค ชั้น 3 – โทร 081 249 7055

• สาขาเซ็นทรัลลาดพร้าว ชั้น 6 – โทร 080 245 7669

LINE: @SRENEbySLC หรือคลิก https://bit.ly/3IlXtvw