ในปัจจุบันเรามีการแพทย์ที่ก้าวหน้าล้ำสมัยมาก ๆ  ซึ่งมันก็ทำให้เราสามารถตรวจหาความเสี่ยงในการเกิดโรคได้ อย่าง CT Calcium Score ที่เป็นการสแกนหาคราบสะสมของแคลเซียมในหลอดเลือดหัวใจ เจ้าคราบสะสมของแคลเซียมนี้เรียกว่าจุลินทรีย์ โดยคราบจุลินทรีย์หรือคราบพลัค (ไขมันและคอเลสเตอรอล) พวกนี้ร่างกายจะสะสมอย่างช้า ๆ จนนานวันเข้าจะส่งผลให้คราบจุลินทรีย์พวกนี้อุดตันปิดกั้นหลอดเลือด ซึ่งการตรวจ CT Calcium Score สามารถช่วยวินิจฉัยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบในระยะเริ่มแรกได้

CT Calcium Score คืออะไร

CT Calcium Score คือ การตรวจหาคราบหินปูนหรือปริมาณแคลเซียมที่สะสมอยู่บริเวณผนังหลอดเลือดแดง ลิ้นหัวใจ เยื่อหุ้มหัวใจ ด้วยเทคโนโลยีเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan) โดยผนังหลอดเลือดแดงมีหน้าที่ในการส่งเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ หากมีคราบหินปูนหรือแคลเซียมเกาะอยู่ที่ผนังหลอดเลือดในปริมาณที่มากเกินไปก็จะทำให้ปิดกั้นทางเดินเลือด ความยืดหยุ่นของหลอดเลือดลดน้อยลง ซึ่งการตรวจนี้จะช่วยประเมินความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบได้ 

การตรวจหาหินปูนหัวใจ (CT Calcium Score) กับการตรวจสมรรถภาพหัวใจ (EST) ต่างกันอย่างไร

การตรวจหาหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ (CT Calcium Score) เป็นการตรวจเช็คความผิดปกติของหลอดเลือดหัวใจ หรือเป็นการตรวจเช็คว่ามีคราบหินปูนเกาะที่ผนังหลอดเลือดมากน้อยเพียงใด เพื่อบ่งบอกความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ แต่การตรวจสมรรถภาพหัวใจโดยการเดินสายพาน (EST) เป็นการตรวจหาภาวะขาดเลือดบริเวณหัวใจขณะออกกำลังกายหรือขณะหัวใจทำงานหนัก โดยเส้นเลือดที่ตีบจะทำให้เลือดไหลผ่านได้น้อยกว่าปกติ ซึ่งการตรวจ EST นี้จะพบความผิดปกติของหลอดเลือดก็ต่อเมื่อเส้นเลือดหัวใจตีบมากแล้ว 

ทำไมถึงต้องตรวจหาหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ (CT Calcium Score) 

การตรวจ CT Calcium Score หาคราบหินปูนในหลอดเลือดเป็นการตรวจวินิจัฉัยคราบหินปูนที่ผนังหลอดเลือดหัวใจว่ามีโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดภาวะหลอดเลือดหัวใจตีบหรือไม่ อีกทั้งการตรวจแคลเซียมในหลอดเลือดหัวใจนี้ยังเป็นวิธีที่สะดวกไม่ยุ่งยาก ผลลัพธ์มีความแม่นยำ ปลอดภัย และเชื่อถือได้

ข้อดีในการตรวจหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ

• ใช้เวลาไม่นาน ประมาณ 10-15 นาที
• ไม่ต้องฉีดสี 
• ไม่ต้องให้น้ำเกลือ
• ไม่เจ็บตัว
• ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล 
• ไม่ต้องงดน้ำ งดอาหาร
• ไม่มีผลข้างเคียงใด ๆ 
• หลังทำสามารถกลับบ้านได้ทันที

ประโยชน์ในการตรวจหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ

• เช็คความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ
• เช็คความเสี่ยงของการเป็นโรคระบบหัวใจและหลอดเลือดอื่น ๆ 
• ช่วยวางแผนการรักษาได้หากพบว่ามีโอกาสเสี่ยงเกิดโรค

ใครบ้างที่ควรตรวจ CT Calcium Score

การตรวจ CT Calcium Score สามารถตรวจได้ตั้งแต่ผู้ที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป และผู้ที่มีความเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจ แต่ยังไม่แสดงอาการ 

• ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจหรือโรคหลอดเลือดหัวใจ
• ผู้ที่มีคอเลสเตอรอลสูง 
• ผู้มีเป็นโรคเบาหวาน 
• ผู้ที่มีไขมันในเส้นเลือดสูง
• ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง
• ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน (ดัชนีมวลกายหรือ BMI สูงกว่า 25) หรือโรคอ้วน (BMI สูงกว่า 30)
• ผู้ที่มีอายุน้อยกว่า 40 ปี แต่มีประวัติคนในครอบครัวมีโรคคอเลสเตอรอลสูง
• ผู้ที่สูบบุหรี่
• ผู้ที่ไม่ออกกำลังกาย 

การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการตรวจ CT Calcium Score

• แจ้งแพทย์หรือพยาบาลหากมีโรคประจำตัว ประวัติแพ้ยา ยาที่รับประทานประจำ หรือหากกำลังตั้งครรภ์
• หลีกเลี่ยงสูบบุหรี่และงดดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนก่อนเข้ารับการตรวจ 2-3 ชั่วโมง
• หลีกเลี่ยงยาที่มีการกระตุ้นชีพจรของหัวใจให้เร็วขึ้น
• ไม่ต้องงดน้ำหรืออาหาร
• ถอดโลหะ แว่นตา และเครื่องประดับต่าง ๆ บนร่างกาย 

ขั้นตอนการตรวจ CT Calcium Score

ในการตรวจ CT Calcium Score ตรวจหาคราบหินปูนหลอดเลือดหัวใจจะเป็นการตรวจโดยใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) ผู้รับการตรวจจะได้รับรังสีขนาดต่ำ ๆ ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ทั้งนี้ไม่แนะนำในผู้ที่ตั้งครรภ์ตรวจ CT Calcium Score

1. เปลี่ยนชุดที่เตรียมไว้ให้ 
2. นอนราบบนเตียงของเครื่องสแกน
3. เจ้าหน้าที่หรือพยาบาลจะวางแผ่นอิเล็กโทรดขนาดเล็กไว้บนบริเวณหน้าอก 3 จุด หากเป็นผู้ชายที่มีขนหน้าอกจำเป็นต้องโกนขนหน้าออก เพื่อให้ขั้วไฟฟ้าติดได้ดี แผ่นอิเล็กโทรดจะเชื่อมกับเครื่องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) ซึ่งจะมีการแสดงคลื่นหัวใจขณะการตรวจ CT Calcium Score ด้วย 
4. เมื่อเริ่มสแกนจะรู้สึกว่าเตียงที่นอนเคลื่อนตัวเข้าไปในเครื่องสแกน
5. เครื่อง CT Scan ความเร็วสูงจะจับภาพโดยซิงโครไนซ์กับการเต้นของหัวใจ ในระหว่างนี้อาจจะต้องกลั้นหายใจเป็นเวลา 2-10 วินาที (ในระหว่างสแกนจะมีเจ้าหน้าที่สื่อสารผ่านระบบอินเตอร์คอมด้วยเสียง) 
6. การตรวจจะใช้เวลาประมาณ 10-15 นาที

การวินิจฉัยและแปลผล CT Calcium Score

การแปลผล CT Calcium Score จะเป็นการแปลผลปริมาณหินปูนที่มีความสัมพันธ์กับโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ โดยผลจะแสดงเป็นตัวเลข ตัวเลขนี้เรียกว่าคะแนน Agatston คะแนนจะเป็นพื้นที่สะสมของคราบแคลเซียมทั้งหมดและความหนาแน่นของแคลเซียม ซึ่งแปลผลได้ดังนี้ 

• ค่าปกติของ CT Calcium Score จะเท่ากับ 0 คะแนน คือ ไม่มีคราบหินปูนที่หลอดเลือดหัวใจ ไม่มีความเสี่ยงจะเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
• ค่า CT Calcium Score 1-100 คะแนน คือ มีคราบหินปูนที่หลอดเลือดหัวใจเล็กน้อย มีโอกาสเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจต่ำ 
• ค่า CT Calcium Score 101-400 คะแนน คือ มีคราบหินปูนที่หลอดเลือดหัวใจปานกลาง มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันปานกลาง
• ค่า CT Calcium Score ตั้งแต่ 401 ขึ้นไป มีโอกาสเกิดภาวะหลอดเลือดหัวใจตีบสูง และยังมีโอกาส Heart Attrack  หรือกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลันด้วย

CT Calcium Score กับแพทย์ผู้มีประสบการณ์ที่ S’RENE

ในแต่ละวันเราไม่มีทางรู้เลยว่าเราเสี่ยงที่จะเป็นโรคร้ายมากน้อยแค่ไหน หากเราไม่ได้รับการตรวจสุขภาพประจำปี หรือบางทีการตรวจสุขภาพประจำปีก็ไม่ได้ครอบคลุมที่จะเช็คทุกโรคได้ อย่างโรคหลอดเลือดหัวใจตีบก็เป็นภัยเงียบที่จะคุกคามร่างกายตอนไหนก็ได้ เพราะบางคนอาจจะไม่ได้มีอาการมาก่อนเลย ทั้งนี้หากคุณมีอาการเจ็บแน่นบริเวณกลางอก หายใจเหนื่อย นอนราบไม่ได้ มีอาการวูบหน้ามืด ก็แนะนำให้เขามาตรวจเช็ค CT Calcium Score ตรวจหาหินปูนในหลอดเลือดหัวใจ เพื่อหาความเสี่ยงที่จะเกิดเส้นเลือดหัวใจตีบได้ตั้งแต่ระยะแรก ๆ หรือจะเข้ามาตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เพื่อเช็คว่าหัวใจมีความผิดปกติหรือเปล่า 

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

Coronary calcium scan. Mayo Clinic Staff. Mayo Clinic.https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/heart-scan/about/pac-20384686 

Calcium Score Test. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/16824-calcium-score-screening-heart-scan#overview